“Ya no quiero hablar ya se dijo todo” (δεν θέλω πια να μιλώ, όλα πια έχουν ειπωθεί).
Στον πρώτο στίχο αυτού το τραγουδιού (σε σύνολο 8 λέξεων) η λεξούλα “ya” επαναλαμβάνεται δυο φορές. Tο χρονικό επίρρημα “ya” (ετυμολογείται από το λατινικό iam: ήδη) είναι μία από τις πιο δυνατές μικρές λέξεις της ισπανικής γλώσσας. Λέξη “κραυγή” θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε σε μερικές περιπτώσεις. Ανάμεσα στις άλλες σημασίες της σημαίνει και: “ήδη, κιόλας, πλέον, τώρα πια, αμέσως”: πχ. ya he acabado (τελείωσα ήδη), ya lo sabia (εγώ ήδη το ήξερα), tenemos que salir (πρέπει να φύγουμε αμέσως).
Ο Κάρλος Φουέντες, Μεξικάνος συγγραφέας (1928-2012), στο έργο του οποίου οι όψεις της χρονικότητας αποτελούν κεντρικό θέμα λογοτεχνικής πραγμάτευσης, γράφει για αυτό το επίρρημα στο αυτοβιογραφικό του σημείωμα με τίτλο “Μεξικό”:
“Λαός όλων των ιστοριών το Μεξικό διεκδικεί μονάχα με δύναμη, με τρυφεράδα, με σκληρότητα, με συμπόνια, με αδελφοσύνη, με ζωή, με θάνατο να συμβούν τα πάντα, επιτέλους όλα, σήμερα, τώρα, πια… Αχ αυτό το πια που είναι συγχρόνως ψίθυρος, επιφώνημα, ταφόπλακα και έκκληση: Αμάν πια. Έφτασα πια. Χαλάρωσε πια. Πέθανε πια. Σμίξαμε πια. Η ιστορία μου, χωρίς χθες χωρίς αύριο, θέλω το σήμερα να είναι η αιωνιότητά μου, σήμερα θέλω τον έρωτα, τον παράδεισο και την κόλαση, τη ζωή και το θάνατο, σήμερα, χωρίς προσποίηση, αποδέξου με όπως είμαι, αχώριστη η πληγή από την ουλή μας, ο θρήνος από το γέλιο σου, το λουλούδι από το μαχαίρι μου. Κανένας δεν περίμενε τόσο, κανένας δεν πάλεψε με τον όλεθρο, την παθητικότητα, την άγνοια που άλλοι συγκάλεσαν για να τον καταδικάσουν, όπως αυτός ο λαός που επιβίωσε. Εδώ και καιρό έπρεπε να είχε πεθάνει από τις φυσικές αιτίες όπως την αδικία, το ψεύδος και την περιφρόνηση που οι καταπιεστές του συγκέντρωσαν επάνω στο πληγωμένο σώμα του Μεξικού. Τόσες χιλιετίες αγώνων, πόνων και απόρριψης της καταπίεσης, τόσοι αιώνες ανίκητης ήττας. Το Μεξικό αναδύεται ξανά και ξανά μέσα από τις στάχτες του. Μέχρι πότε; Ποια θα είναι η προθεσμία της επόμενης ελπίδας μας, ποια η ένταση της επόμενης επιθυμίας μας;”, Κάρλος Φουέντες, Σε αυτά πιστεύω, εκδ. Καστανιώτη, μτφ. Αμαλία Βασιλακάκη, 2004, σσ. 201-202.
[Pueblo de todas las historias, México sólo reclama con fuerza, con ternura, con crueldad, con compasión, con fraternidad, con vida y con muerte, que todo suceda, de una santa vez, hoy, ya, ese ya que es a la vez suspiro, exclamación, lápida y convocación: Ya me vine. Ya estuvo suave. Ya se murió. Ya nos juntamos. Mi historia, ni ayer ni mañana, quiero que hoy sea mi eterno tiempo, hoy quiero el amor, el paraíso yw3e el infierno, la vida y la muerte, hoy, ni un solo disfraz más, acéptenme como soy, inseparable nuestra herida de nuestra cicatriz, tu llanto de tu risa, mi flor de mi cuchillo. Nadie ha esperado tanto, nadie ha combatido tanto contra la fatalidad, la pasividad, la ignorancia que otros han invocado para condenarle, como este pueblo de sobrevivientes, pues hace tiempo debió haber muerto de las causas naturales de la injusticia, la mentira y el desprecio que sus opresores han acumulado sobre el cuerpo llagado de México. Tantos milenios de lucha y sufrimiento y rechazo de la opresión, tantos siglos de invencible derrota, México surgido una y otra vez de sus propias cenizas. ¿Hasta cuándo? ¿Cuál será el plazo de nuestra siguiente esperanza, cuál la intensidad de nuestro próximo deseo?Carlos Fuentes, En esto creo, «Mexico»].
Για μια πρώτη γνωριμία με την πληθωρική προσωπικότητα του Κάρλος Φουέντες εξαιρετική η συνέντευξή του στον Ανταίο Χρυσοστομίδη και στη Μικέλα Χαρτουλάρη (Οι κεραίες της εποχής μας): https://vimeo.com/42258537.